Bế mạc Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc - 2019

PGS.TS Trần Trí Trắc – Chủ tịch Hội đồng nghệ thuật phát biểu

Tổng kết Liên hoan
 

Đến dự Lễ Bế mạc có các đại biểu, đại diện lãnh đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, UNND tỉnh Thanh Hóa, Cục Nghệ thuật biểu diễn, Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa – những đơn vị tổ chức Liên hoan; đại diện các cơ quan, ban, ngành tại tỉnh Thanh Hóa; đại diện các cơ quan thông tấn, báo chí trung ương, địa phương cùng đông đảo nghệ sĩ, diễn viên của các đơn vị nghệ thuật và khán giả tỉnh nhà Thanh Hóa.
 

NSƯT Lê Chức – Phó Chủ tịch Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam tuyên bố  

Bế mạc Liên hoan
 

Trong 10 ngày, khán giả xứ Thanh đã được chứng kiến, đồng cảm, cùng vui, buồn với các nhân vật trong từng vở diễn. Các nghệ sĩ, diễn viên, nhạc công cũng đã thể hiện hết sức nghiêm túc, chân thành, hết mình trên sàn diễn của Liên hoan. Quyết tâm cao nhất để có một Liên hoan minh bạch, dân chủ, khách quan và hợp lòng người, phản ánh chân thực về thực trạng của sân khấu Việt Nam trước nỗi lo mai một nghệ thuật truyền thống dân tộc nếu không có sự động viên kịp thời đối với những tác phẩm hay, có “đời sống”, Ban Chỉ đạo, Ban Tổ chức đã tạo điều kiện, trao quyền quyết định để Hội đồng Nghệ thuật gồm các PGS, Tiến sĩ, NSND, NSƯT, nhà văn tên tuổi thẩm định và trao đổi, đánh giá một cách công tâm, hiểu biết và thẩm thấu, có cả tranh luận để đi tới sự thống nhất về định hướng chính thống và chất lượng nghệ thuật của các vở diễn, hàng trăm vai diễn chính-phụ và các thành phần sáng tạo.
 

Ông Lê Minh Tuấn – P.Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn và
 bà Vương Thị Hải Yến trao giải Huy chương Bạc dành cho vở diễn
 

Trong bài phát biểu tổng kết, PGS.TS Trần Trí Trắc – Chủ tịch Hội đồng Nghệ thuật đã ghi nhận: “Bằng tất cả thanh - sắc - thục - tinh - khí - thần của một đời, các nghệ sĩ đã “đốt cháy” mình dưới ánh đèn sân khấu và đã thắp lên ánh sáng huyền diệu của hình tượng tuồng, hình tượng dân ca kịch dưới nhiều hình thức phong phú, đa dạng từ thể tài chính kịch tâm lý xã hội, chính kịch sinh hoạt tả thực, chính kịch anh hùng ca đến bi kịch và bi hài kịch. Tất cả các hình thức đó đều mang tính đổi mới, cách tân, tìm tòi, sáng tạo rõ rệt tạo ra nhiều vở, nhiều lớp, nhiều miếng gây ấn tượng sâu sắc trong lòng khán giả qua tiếng cười, tiếng bình luận, tiếng vỗ tay và cả những giọt nước mắt xúc động. Những tìm tòi đổi mới ấy ở mỗi tác phẩm trong liên hoan lần này là có thật, nhưng hầu hết các sáng tạo vẫn giữ được kết cấu tự sự - kịch tính - trữ tình của truyền thống; vẫn gắn xếp các sự kiện thành những miếng trò nối tiếp miếng trò, lớp sóng sau đè lên lớp sóng trước, vẫn tuân theo thủ pháp ước lệ, cách điệu, tượng trưng, với mô hình nhân vật thiện ác phân minh, nghĩa tình rành mạch, tính cách nhất quán…làm cho liên hoan mang sức sống hiện đại hơn và cũng đậm đà bản sắc dân tộc hơn.
 

Ông Trần Hướng Dương – P.Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn và NS ƯT Lê Chức Phó Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam trao giải Huy chương Vàng dành cho vở diễn
 

Khán giả quên sao được những hình tượng của các nhân vật: Thạch Sùng, Lê Văn Duyệt, Bà Muộn, Lê Đại Cang, Nguyễn Xí, Trần Khánh Dư, Thiếu úy công an Thu Thủy, ông Lộc, Trần Cảnh, Bùi Thị Xuân, Nguyễn Trãi, Đặng Đại Độ…. Những nghệ sĩ lão luyện với giọng ca và bản lĩnh sân khấu chuyên nghiệp, những nghệ sĩ trẻ hát dư hơi, sáng giọng, diễn say đắm như: Hoàng Hà, Mạnh Linh, Lộc Huyền, Hồng Chuyên, Kiều Oanh, Văn Quang, Thiên Huế, Ánh Dương, Nguyễn Thị Quyên, Thanh Long, Sơn Hà, Băng Châu, Xuân Quan, Linh Hiền… Những bàn tay “phù thủy” của các đạo diễn phần lớn là những ngôi sao có danh, có kinh nghiệm, có phong cách và có tâm huyết cao cả với nghiệp Tổ: NSND Lê Tiến Thọ, NSND Lê Hùng, NSND Hoài Huệ, NSND Hoàng Quỳnh Mai, NSƯT Đặng Bá Tài, NSƯT Triệu Trung Kiên, NSƯT Hoàng Ngọc Đình, NSƯT La Thanh Hùng… Chính vì vậy, hầu hết các vở diễn đều được đồng nghiệp thừa nhận là sạch sẽ, suôn sẻ, chuyên nghiệp…”.
 

NSND Đỗ Doãn Châu và NSƯT Nguyễn Văn Bộ trao Huy chương Vàng cho các diễn viên
 

Bên cạnh đó, ông cũng bày tỏ những nhìn nhận hết sức khách quan: “Liên hoan cũng không nhiều tác phẩm có câu chuyện mới mẻ, độc đáo mà phần lớn chỉ là những câu chuyện quen thuộc đã nghe, đã biết, đã thấy ở lịch sử, ở truyền thanh, truyền hình hoặc đơn vị nào đó đã diễn, đã biểu hiện theo thể loại khác. Vẫn còn vở kết cấu thiếu chặt chẽ - logic, lớp thừa - lớp thiếu, lớp dài - lớp ngắn, lớp thiếu tinh tế; có vở thiếu thi pháp cơ bản của kịch hát dân tộc, nên đã tạo ra thực trạng “kịch nói cắm tuồng”, “kịch nói cắm dân ca”; có vở lại dùng ngôn từ đương đại và đôi chỗ cục cằn thiếu thẩm mỹ... Về đạo diễn, đôi vở đã lạm dụng trang trí, làm sân khấu thừa vật cảnh, choán mất không gian hành động của diễn viên hoặc làm mất sự chú ý của khán giả đến diễn xuất của nghệ sĩ; một số đạo diễn đã xử lý thiếu logic, vô lý, đối lập với sân khấu Tuồng tả ý truyền thống; có vở, trên sân khấu đông diễn viên nhưng nhân vật lại quá ít… Về nghệ sĩ biểu diễn, tại liên hoan lần này vẫn còn một số diễn viên tạo ra những “hạt sạn” như đôi khi hát bị phô, chênh, non, hụt hơi. Hoặc có lúc hát nhưng micro không mở, hay làm micro bị réo to, lạo xạo gây nhòe lời hát, thiếu sự chuyên nghiệp…”.
 

NSND Giang Mạnh Hà trao giải cho các thành phần sáng tạo xuất sắc
 

Tuy vậy, nhìn chung Liên hoan đã có được những ngày hội của nghề nghiệp trong gặp gỡ, giao lưu và quảng bá tới đồng nghiệp cùng người xem xứ Thanh. Đó là những kết quả của sáng tạo nghệ thuật và những nỗ lực vượt qua khó khăn của mỗi đơn vị nghệ thuật truyền thống trong giai đoạn vừa qua khi mà chủ trương của Đảng và Nhà nước về việc sáp nhập các đơn vị nghệ thuật truyền thống ở địa phương vẫn còn đang tiếp tục được triển khai thực hiện gây sự xáo trộn không nhỏ tới tâm lý của các nghệ sĩ, diễn viên để đến với Liên hoan.
 

NSND Minh Gái, Nhà văn Nguyễn Quang Vinh trao giải Huy chương Bạc cho các diễn viên
 

Thêm một lần nữa, chúng ta cùng tin tưởng rằng, 16 vở diễn tuy không nhiều nhưng đều đã hoàn thành được “sứ mệnh” chuyển tải của mình đối với đời sống xã hội thông qua nghệ thuật sân khấu đầy biểu cảm của thể tài tuồng và kịch dân ca. Giải thưởng của Liên hoan cũng đã phản ánh đúng với thực tế những gì đã thể hiện trên sân khấu. Cái khó của sân khấu nói chung và kịch hát dân tộc nói riêng đang vắng khán giả là có thật nhưng 10 ngày đêm tại sân khấu Nhà hát Lam Sơn vẫn chật kín người xem đã đặt ra câu hỏi cho các nhà quản lý, các đạo diễn, các nghệ sĩ, diễn viên vì sao khi đông khán giả, khi lại vắng người xem, đó là không phải khán giả không mặn mà với nghệ thuật truyền thống mà là những tác phẩm ấy, cách diễn ấy đã đủ sức “lay động” người hâm mộ để kéo họ tới rạp hay chưa?...
 

 NSND Hồ Thu và NSƯT Ngọc Quyền trao giải Huy chương Bạc cho các diễn viên
 

Về các giải thưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã trao tại Liên hoan gồm: 02 Huy chương Vàng cho 2 vở diễn: Chói rạng sơn hà (Đoàn ca kịch bài chòi Bình Định) và Nhân Huệ vương Trần Khánh Dư (Nhà hát Tuồng Việt Nam); 04 Huy chương Bạc cho các vở: Quan khiêng võng (Nhà hát Tuồng Đào Tấn), Trung thần (Nhà hát Tuồng Việt Nam), Hoạn lộ (Nhà hát Tuồng Nguyễn Hiển Dĩnh), Cái mẻ kho (Nhà hát Nghệ thuật Ca kịch Huế - Đoàn Ca kịch 2).
 

Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam trao tặng Bằng khen cho các đơn vị tham gia Liên hoan

Về giải thưởng dành cho diễn viên: có 27 diễn viên đạt Huy chương Vàng và 49 diễn viên đạt Huy chương Bạc.


Cảnh trong vở: Chói rạng Sơn Hà 

Ngoài ra Ban Tổ chức còn trao 01 giải cho mỗi thành phần sáng tạo xuất sắc nhất đã có nhiều tìm tòi, sáng tạo mang lại hiệu quả cao cho vở diễn tham gia Liên hoan, đó là: Tác giả xuất sắc - Nguyễn Sỹ Chức (vở Chói rạng sơn hà – Đoàn Ca kịch Bài chòi Bình Định); Đạo diễn xuất sắc - NSND Hoài Huệ (vở Chói rạng sơn hà – Đoàn Ca kịch Bài chòi Bình Định); Nhạc sĩ xuất sắc - NSƯT Cao Đình Lưu (vở Triết vương Trịnh Tùng – Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Thanh Hóa); Họa sĩ xuất sắc - Nguyễn Hoàng Phong (vở Chói rạng sơn hà – Đoàn Ca kịch Bài chòi Bình Định).
 

Cảnh trong vở: Nhân huệ vương Trần Khánh Dư 

Bài: Hương Giang - Ảnh: Lê Thủy